แมวเลียตัวบ่อยผิดปกติ: สาเหตุ พฤติกรรม และวิธีรับมืออย่างละเอียด

สาระสำคัญ

การเลียขนตัวเองเป็นพฤติกรรมตามธรรมชาติของแมว แต่หากแมวเลียตัวบ่อยผิดปกติจนเกิดผิวแดง ขนร่วง หรือเป็นแผล อาจมีสาเหตุแฝงที่ต้องใส่ใจ เช่น ความเครียด อาการแพ้ หรือโรคทางร่างกาย
บทความนี้จะพาคุณเข้าใจพฤติกรรมนี้อย่างลึกซึ้ง พร้อมแนวทางสังเกต อธิบายสาเหตุ และวิธีช่วยเหลือเจ้าเหมียวให้กลับมามีความสุขอีกครั้ง

การเลียขนปกติของแมวเป็นอย่างไร?

แมวเป็นสัตว์ที่รักความสะอาดอย่างยิ่ง พวกมันอาจใช้เวลาตื่นถึง 30–50% ไปกับการเลียขน ทำความสะอาดตัวเอง และกระตุ้นการไหลเวียนเลือด
ลิ้นของแมวมีตุ่มหนามเล็ก ๆ หันไปด้านหลัง ช่วยให้เลียขนได้มีประสิทธิภาพ คล้ายแปรงขัดผิว

การเลียยังมีประโยชน์อื่น ๆ เช่น:

• กระจายน้ำมันธรรมชาติให้ขนเงางาม
  
• ควบคุมอุณหภูมิ (โดยให้น้ำลายระเหย)
  
• สร้างความสัมพันธ์ทางสังคม เช่น แม่เลียลูก หรือแมวที่สนิทเลียกัน
  
• ช่วยให้แมวผ่อนคลาย รู้สึกปลอดภัย
  

แต่ถ้าแมวเลียจนผิวแดง ขนบาง หรือเลียตลอดเวลาโดยไม่มีสิ่งกระตุ้น อาจเข้าข่าย พฤติกรรมเลียตัวมากเกินไป

จะรู้ได้อย่างไรว่าแมวเลียตัวมากเกินไป?

สัญญาณของพฤติกรรมเลียตัวผิดปกติ ได้แก่:

• ขนร่วงเป็นหย่อม โดยเฉพาะที่ หน้าท้อง, ขาหน้าด้านใน, หรือ ต้นขา
  
• ขนสั้นแบบไม่สม่ำเสมอ คล้ายทรงหัวเกรียน
  
• ผิวหนังแดง ถลอก เป็นแผล หรือมีสะเก็ด
  
• แมวเลียบริเวณเดิมซ้ำ ๆ
  
• พฤติกรรมเปลี่ยนไป เช่น ซึม เบื่ออาหาร ไม่อยากเล่น
  
• เลียเฉพาะตอนเจ้าของไม่อยู่ (พฤติกรรมซ่อนเร้น)
  

หากสังเกตเห็นอาการเหล่านี้ ควรพาไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุทันที

สาเหตุที่ทำให้แมวเลียตัวบ่อยผิดปกติ

พฤติกรรมนี้มีทั้งสาเหตุทางกายภาพและทางจิตใจ โดยสามารถจำแนกได้เป็นหมวดหมู่หลัก ๆ ดังนี้:

1. อาการแพ้ (Allergy)

แมวอาจแพ้อาหาร, หมัด, ละอองเกสร, ฝุ่น, หรือสารเคมีในสิ่งแวดล้อม ทำให้เกิดอาการคัน จนแมวเลียผิวหนังบริเวณนั้นซ้ำ ๆ

• ตัวกระตุ้นที่พบบ่อย: โปรตีนในอาหาร เช่น ไก่ ปลา, น้ำหอม, ผงซักฟอก
  
• แนวทางรักษา: ทดลองเปลี่ยนอาหาร (elimination diet), ใช้ยารักษาภูมิแพ้, หลีกเลี่ยงสารก่อภูมิแพ้
  

2. ปรสิต (Parasites)

หมัด ไรขน หรือเห็บสามารถทำให้เกิดอาการคันเฉพาะจุด โดยเฉพาะบริเวณท้องและหลัง ทำให้แมวเลียจนเป็นแผล

• แนวทางรักษา: ใช้ยาป้องกันหมัด-เห็บเป็นประจำแม้จะไม่เห็นหมัด, หมั่นตรวจร่างกายแมว
  

3. การติดเชื้อ (Infections)

การติดเชื้อแบคทีเรีย ยีสต์ หรือเชื้อรา เช่น กลาก อาจทำให้ผิวหนังอักเสบและคัน

• แนวทางรักษา: ตรวจผิวหนังด้วยกล้องจุลทรรศน์, ใช้ยาฆ่าเชื้อ, แชมพูเฉพาะทาง
  

4. ความเครียด และ Psychogenic Alopecia

เมื่อแมวเครียด พวกมันอาจเลียตัวเองเพื่อปลอบใจ ซึ่งหากเครียดเรื้อรัง อาจกลายเป็นพฤติกรรมหมกมุ่น (obsessive-compulsive)

• ปัจจัยกระตุ้น: ย้ายบ้าน, เปลี่ยนเฟอร์นิเจอร์, มีสัตว์เลี้ยงใหม่, เจ้าของไม่อยู่บ้าน
  
• แนวทางรับมือ:
  
  • ใช้ Feliway หรือปลอกคอฟีโรโมน
    
  • สร้างตารางกิจวัตรที่สม่ำเสมอ
    
  • เล่นบำบัดอย่างสม่ำเสมอ
    
  • จัดสิ่งแวดล้อมให้แมวรู้สึกปลอดภัยและมีมุมส่วนตัว
    

5. อาการเจ็บปวดภายใน

แมวที่มีโรคภายใน เช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ, ลำไส้อักเสบ, ตับอ่อนอักเสบ หรือข้อเสื่อม อาจเลียบริเวณที่เจ็บ เช่น ท้อง ข้อขา

• แนวทางรักษา: ตรวจเลือด, ปัสสาวะ, อัลตราซาวด์ หาสาเหตุและรักษาตามอวัยวะที่เกี่ยวข้อง
  

6. ฮอร์โมนผิดปกติ

โรคต่อมไทรอยด์ทำงานเกินอาจกระตุ้นให้แมวเลียตัวผิดปกติ พร้อมอาการน้ำหนักลด กินเยอะ ซึม

• แนวทางรักษา: ตรวจฮอร์โมนและใช้ยาควบคุม
  

7. มะเร็งผิวหนัง

ในบางกรณี แมวเลียบริเวณที่มีเนื้องอกโดยไม่รู้ตัว อาจพบขนแห้ง เปราะ และผิวหนังผิดปกติ

• แนวทางรักษา: ตรวจร่างกายโดยสัตวแพทย์ ตัดชิ้นเนื้อส่งตรวจ
  

ขั้นตอนวินิจฉัยโดยสัตวแพทย์

• ตรวจร่างกายทั่วไป
  
• ขูดผิวหนัง ตรวจกล้องจุลทรรศน์
  
• ตรวจหาเชื้อรา, ตรวจเลือด, ตรวจปัสสาวะ
  
• หากจำเป็น อาจตัดชิ้นเนื้อหรือส่งต่อผู้เชี่ยวชาญ
  

หากไม่พบสาเหตุทางกายภาพ และพฤติกรรมเลียยังคงอยู่ อาจวินิจฉัยว่าเป็น psychogenic alopecia ซึ่งต้องใช้วิธีทางพฤติกรรมร่วมกับยาควบคุมอารมณ์ชั่วคราว

วิธีดูแลและลดพฤติกรรมเลียมากเกินไป

• เล่นกับแมวทุกวัน เพื่อระบายพลังงานและลดความเบื่อ
  
• เสริมสิ่งแวดล้อม: ที่ลับเล็บ, ที่นั่งชมวิว, ของเล่น, กิ่งแคทนิป
  
• คงกิจวัตรประจำวัน เช่น เวลาให้อาหารและเล่นให้ตรงเวลา
  
• ใช้ฟีโรโมนช่วยผ่อนคลาย ทั้งแบบสเปรย์และปลั๊กเสียบ
  
• อย่าลงโทษแมวที่เลียตัว ให้หาสาเหตุและดูแลด้วยความเข้าใจ
  
• ปรึกษาสัตวแพทย์ก่อนให้ยาหรืออาหารเสริมใด ๆ
  
• ใช้ยาคลายเครียดเฉพาะกรณีรุนแรง โดยสัตวแพทย์สั่งและติดตามอาการ
  

สรุป

พฤติกรรมแมวเลียตัวเป็นเรื่องธรรมชาติ แต่ถ้า แมวเลียตัวบ่อยผิดปกติ หรือจนผิวหนังเกิดปัญหา ต้องรีบตรวจสอบ เพราะอาจมีสาเหตุซ่อนอยู่ทั้งทางกายและจิตใจ
การเข้าใจสาเหตุอย่างถ่องแท้ และดูแลทั้งร่างกายและจิตใจของแมวอย่างใส่ใจ จะช่วยให้เจ้าเหมียวกลับมาร่าเริงและมีชีวิตที่มีคุณภาพอีกครั้ง